Hukumatning Asosiy Maqsadi Nima?

Hukumatning maqsadi nima?

Hukumatning to‘g‘ri maqsadi haqida yagona fikr yo‘q, chunki turli odamlar turli davrlarda turlicha javoblar taklif qilishgan. 1600-yillarning o‘rtalarida siyosiy faylasuf Tomas Xobbs, agar hukumatlar bo‘lmaganida—ya'ni, agar odamlar “tabiiy holatda” yashaganida—odamlarning hayoti “yolg‘iz, kambag‘al, jirkanch, vahshiy va qisqa bo‘lar edi” deb ta'kidlagan. Shunday qilib, Xobbs uchun hukumatning asosiy maqsadi odamlarni tabiiy holatdan chiqarib, ularning xavfsizligini ta'minlash bo‘lar edi.

2.6-rasm. Yevropa parlamenti binosi Fransiyaning Strasburg shahrida joylashgan. Evropa Ittifoqi - bu bir nechta davlatlarni o'zlarini boshqarish uchun birlashtirishga urinish. (kredit: “Strasburgdagi Yevropa Parlamenti binosi tashqarisida” Yevropa tomonidan Strasburgdagi Yevropa Parlamenti binosi” Yevropa Parlamenti tomonidan/Flickr, CC BY 2.0)

Ammo hukumat qanday paydo bo‘lar edi? Xobbsning javobi shundan iboratki, hukumatlar "ijtimoiy shartnoma" deb ataladigan vosita orqali tashkil etiladi. Biznes shartnomasi — bu ikki yoki undan ortiq tomon o‘rtasida har bir tomonning o‘ziga xos huquq va majburiyatlari haqidagi kelishuvdir. Siz ehtimol telefoningiz uchun shunday shartnomani imzolagansiz: siz telefon xizmatlari to‘plamini olish uchun ma'lum miqdorda pul to‘lashga rozi bo‘lgansiz. Aksincha, ijtimoiy shartnoma haqiqiy shartnoma emas, balki ma'nodagi shartnomadir. Uning ikkita asosiy elementi mavjud. Birinchidan, ishtirokchilar o‘zlari tabiiy holatda erkin bo‘lgan ba'zi erkinliklardan, masalan, bir-birlariga qarshi zo‘ravonlik qilish erkinligidan voz kechishga qaror qilishadi. Ikkinchidan, ular bu shartnomani amalga oshirish vakolatini va kuchini shaxsga (masalan, podshohga) yoki odamlar majlisiga (masalan, parlamentga) berishadi — ya'ni, davlatga.

Ingliz faylasufi Jon Lokk inson tabiatiga nisbatan yaxshiroq qarashga ega edi. U tabiat holatida odamlar o'z hayotlarini o'z xohishlariga ko'ra yashashda, boshqalarning aralashuvisiz, to'liq erkinlikka ega bo'lishlari kerak deb hisoblagan. Lokning fikricha, Xudoning barcha farzandlari bir-birini "hayot, salomatlik, erkinlik yoki mulkdan" mahrum qilish huquqiga ega emas. Shunday bo'lsa-da, nizolar yuzaga kelishi mumkin, bu esa zo'ravonlikka olib kelishi mumkin, va bu jarayon, agar davlat kabi biror tashkilot bo'lmasa, urushlar oldini olish va ularni tugatish uchun hech narsa qilinmasa, o'z-o'zidan davom etaveradi. Shuning uchun ijtimoiy shartnoma hayot, salomatlik, erkinlik va mulkni himoya qilishni o'z zimmasiga olishi kerak.

1700-yillarda, shotland faylasufi Devid Xyume hukumatning asosiy maqsadi jamoat tovarlarini taqdim etish deb ta'kidlagan. Jamoat tovari - bu quyidagi xususiyatlarga ega bo'lgan resursdir: a) hamma uchun foydalidir, chunki uni hech kimdan olib qo'yish mumkin emas va b) indivudlar undan foydalanganda resurs sarflanmaydi. Ko'cha chiroqlari, toza havo va milliy mudofaa jamoat tovarlariga misol bo'la oladi. Ko'chalardan foydalanayotgan har qanday inson yaxshi yoritilgan ko'chalardan manfaatdor va buni hech kimdan olib qo'yib bo'lmaydi. Ko'cha chiroqlari (va boshqa jamoat tovarlari) qimmatga tushishi mumkin, shuning uchun hech kim ularni o'rnatishga shaxsiy manfaatdor emas. Agar biror jamoat tashkiloti (masalan, hukumat) jamoat tovarlarini taqdim etmasa, ular yetarlicha miqdorda ishlab chiqarilmaydi. Jamoat tovarlarini taqdim etish uchun hukumatlar soliqlarni joriy etadi, tahdidlar qiladi yoki rag'batlantiradi. Xyume uchun ijtimoiy shartnoma o'z maqsadini jamoat tovarlarini taqdim etishni ham o'z ichiga olgan holda kengaytirgan, hukumatlarga bu tovarlarni to'lash uchun soliqlarni joriy etish va yig'ish huquqi berilgan.