Stakeholder kim? Ma'nosi, turlari, va misollari

Stakeholder kim?

Stakeholder — bu biznesning muvaffaqiyatida, ko'pincha moliyaviy qiziqishlari bo'lgan shaxs yoki shaxslar guruhidir. Korporatsiyaning asosiy stakeholderlariga uning investorlari, xodimlari, mijozlari va yetkazib beruvchilar kiradi.

Korporativ ijtimoiy mas'uliyatga bo'lgan e'tiborni oshirish bilan -  bu tushuncha ham jamoalarga, hukumatlarga va savdo assotsiatsiyalariga kengaytirildi.

Stakeholderlarni tushunish

Stakeholderlarning ikki xil varianti bor:  ichki yoki tashqi. Ichki stakeholderlar — bu kompaniyaga to'g'ridan-to'g'ri aloqasi bo'lgan, masalan, ish bilan ta'minlash, mulkchilik yoki investitsiya orqali kompaniyaga qiziqishi bo'lgan odamlardir.

Tashqi stakeholderlar kompaniya bilan to'g'ridan-to'g'ri ishlamaydigan, lekin biznesning faoliyati va natijalaridan ta'sirlangan shaxslar yoki guruhlardir. Yetkazib beruvchilar, kreditorlar va jamoat manfaatlari guruhlari ham tashqi stakeholderlarga kiradi.

Stakeholderlar bilan bog'liq muammolar

Odatda, turli stakeholderlarning manfaatlari bir-biri bilan mos kelmasligi mumkin. Aslida, ular to'g'ridan-to'g'ri qarama-qarshi bo'lishi mumkin.

Masalan, bir korporatsiyaning asosiy maqsadi, uning aksiyadorlari nuqtai nazaridan, ko'pincha aksiyadorlar qiymatini oshirish uchun foydalarni maksimal darajaga yetkazish deb hisoblanadi.

Ko'pgina kompaniyalar uchun ish haqi xarajatlari bu xal qilish murakkab bo'lgani sababli, kompaniya bu xarajatlarni qat'iyan nazorat qilishni maqsad qilishi mumkin. Bu esa boshqa bir stakeholder guruhini—ishchilarni—g'azablantirishi mumkin. Eng samarali kompaniyalar barcha stakeholderlarining manfaatlari va kutganlariga muvaffaqiyatli boshqaradilar.

Stakeholderlar vs. Aksiyadorlar

Aksiyadorlar faqat stakeholderlarning bir turi hisoblanadi.

Barcha stakeholderlar kompaniyaga ba'zi turdagi manfaatlarga ega bo'lib, odatda uzoq muddatli manfaatlar bilan bog'lanadilar. Aksiyador moliyaviy manfaatga ega, ammo aksiyadorlar o'z aksiyalarini sotishlari mumkin; ular kompaniyaga uzoq muddatli ehtiyojga ega emaslar va odatda istalgan vaqtda chiqib, zararni kamaytirishlari mumkin.

Boshqalar bunday imkoniyatga ega emas. Kompaniyaning ta'minot zanjiridagi yetkazib beruvchilar, agar kompaniya ishlab chiqarishni kamaytirsa yoki xizmatlarini qisqartirsa yoki to'xtatsa, zarar ko'rishlari mumkin. Kompaniyaning xodimlari ishini yo'qotishi mumkin.

Ba'zi Stakeholderlar Boshqalariga Nisbatan Muhimroqmi?

Agar bir biznes muvaffaqiyatsiz bo'lib, bankrot bo'lsa, kapital sarmoyalari uchun kimning birinchi bo'lib to'lanishi borasida turli stakeholderlar o'rtasida bir nechta tartib mavjud.

Ta'minlangan kreditorlar birinchi bo'lib to'lanadi. Ulardan keyin ta'minlanmagan kreditorlar, afzal aksiyadorlar va nihoyat, oddiy aksiyalar egalari keladi (ular faqat juda kichik miqdorda pul olishlari mumkin).

Bu misol ko'rsatganidek, barcha stakeholderlar bir xil maqom yoki imtiyozlarga ega emas. Bankrot bo'lgan kompaniyadagi ishchilar, hatto ishni tugatish to'lovisiz ishdan bo'shatilishi mumkin.

Stakeholderlar va Shareholderlar Bir xilmi?

Aksiyadorlar muhim stakeholder turiga kirsa ham, ular yagona stakeholderlar emas. Boshqa stakeholderlar orasida ishchilar, mijozlar, ta'minotchilar, hukumatlar va jamoatchilik ham mavjud. So'nggi yillarda, biznesning stakeholderlari kimlar ekanligini yanada kengroq tushunishga bo'lgan bir tendentsiya paydo bo'ldi.

Xulosa qilib aytganda

Stakeholderlar — bu kompaniyaning yoki biror tashabbusning muvaffaqiyatiga yoki muvaffaqiyatsizligiga bevosita qiziqish bildiradigan shaxslar, tashkilotlar yoki boshqa sub'ektlardir. Stakeholderlar ichki yoki tashqi bo'lishi mumkin va mijozlar va aksiyadorlardan tortib jamoalarga va hatto hukumatlargacha bo'lgan turli xil guruhlarni o'z ichiga oladi.