Pul va moliya-Taklif va talab

Pul va moliya-Taklif va talab

Iqtisodiyotning asosiy qonuni

Talab va taklif iqtisodiyotning asosiy g‘oyalaridan biridir. Erkin bozorda mahsulotning narxi mahsulotga bo‘lgan talab va taklif miqdori bilan belgilanadi.

Taklif nima?

Mahsulot taklifi - bu ma’lum bir narxda sotib olish mumkin bo‘lgan mahsulotning qancha qismi. Taklif qonuniga ko‘ra, mahsulot narxi oshgani sari kompaniyalar ko‘proq mahsulot ishlab chiqaradi.

Taklif va mahsulot narxining grafigini chizganda, burchak koeffitsiyenti ushbu grafikda ko‘rsatilgandek oshadi.

Talab nima?

Mahsulotga bo‘lgan talab - bu odamlar ma’lum bir narxda sotib olmoqchi bo‘lgan mahsulot miqdori. Talab qonuni shuni ko‘rsatadiki, mahsulot narxi oshgani sari odamlar bu mahsulotni kamroq sotib olishni xohlashadi.

Talab va mahsulot narxini tasvirlashda burchak koeffitsiyenti ushbu grafikda ko‘rsatilganidek pasayadi.

Taklif va talab narxni qanday aniqlaydi?

Taklif va talab mahsulot narxiga qanday ta’sir qilishini tavsiflovchi to‘rtta asosiy qonun mavjud:

1) Agar taklif oshsa va talab o‘zgarmasa, narx pasayadi.

2) Agar taklif kamaysa va talab o‘zgarmasa, narx oshadi.

3) Agar taklif o‘zgarmasa va talab oshsa, narx oshadi.

4) Agar taklif o‘zgarmay qolsa va talab pasaysa, narx pasayadi.

Bozor muvozanati

Bozor muvozanati mahsulot taklifi mahsulotga bo‘lgan talabga teng bo‘lganda yuzaga keladi. Mahsulot bozori vaqt o‘tishi bilan muvozanatga intiladi.

Muvozanatni grafikda ko‘rsatish mumkin. Bu yerda talab va taklif egri chiziqlari kesishadi.

Talab va taklifdagi o‘zgarishlar

Talab va taklif birdaniga o‘zgarishi mumkin. Bu talab yoki taklif egri chiziqlarida "siljish"ni keltirib chiqarishi mumkin. Har qanday miqdordagi omillar talab yoki taklifni o‘zgartirishi mumkin. Misol uchun, agar futbol jamoasi Superkubokda g‘olib chiqsa, futbolkalarga bo‘lgan talab oshadi. Bundan tashqari, agar ularni yoqib yuborgan zavod yonib ketsa, xuddi shu trikotaj kiyimlariga bo‘lgan talab pasayishi mumkin.

Talab egri chizig‘ining siljishiga oid misol uchun grafikka qarang.

Talabni o‘zgartirishi mumkin bo‘lgan ba’zi narsalar:

Daromad - Agar odamlar ko‘proq pulga ega bo‘lsa, mahsulotlarga talab ortishi mumkin.

Aholi soni - Aholi soni ortishi bilan xaridorlar ko‘payadi. Bu talabni oshiradi.

Mijoz xohishi - Mijozlar endi mahsulotni xohlamasligi mumkin, bu talabni kamaytiradi.

Raqobatdagi o‘zgarishlar Agar mahsulotning raqobatchilari narxini oshirsa, mahsulotingizga bo‘lgan talab oshishi mumkin.

Taklifni o‘zgartirishi mumkin bo‘lgan ba’zi narsalar:

Sotuvchilar soni - Agar sotuvchilar soni oshsa, taklif oshadi.

Texnologiya - ishlab chiqarishni takomillashtirish taklifni oshirishi mumkin.

Resurslar - agar mahsulotni yaratish uchun zarur bo‘lgan resurslar boshqa mahsulotga o‘tkazilsa, taklif kamayadi.

Ishlab chiqarish xarajatlari Agar mahsulotni ishlab chiqarish xarajatlari oshsa, taklif kamayadi.

Tarjimon: Muhammad Ali G`aniyev

Iqtisodiyot Bo’limi Lideri: Xojiakbar Tursunmuhammatov

Manba: Money and Finance